Rwa kulszowa w ciąży – Ból kręgosłupa w ciąży dotyka 50% do nawet 80% kobiet. Nie oznacza to jednak, że jest to coś co możemy uznać za normę czy wręcz fizjologię i cierpieć z tego powodu, nierzadko, przez połowę trwania ciąży. Muszę Wam powiedzieć, że jako fizjoterapeutkę i studentkę osteopatii mocno denerwują stwierdzenia, że kręgosłup w ciąży boli bo tak to już jest, trzeba się uzbroić w cierpliwość bo przecież ciąża to nie wieczność a po porodzie przejdzie.

Może i ciąża nie trwa wieczności, ale nawet miesiąc z silnym bólem jest czymś co skutecznie uprzykrza życie i psuje radość z oczekiwania na dziecko.
Przyznaję, że podnoszą mi ciśnienie wszelkie stwierdzenia, że ból czegokolwiek w ciąży jest normą. NIE JEST. To, że bolało siostrę, sąsiadkę, mamę i koleżankę nie oznacza, że to fizjologia. Ból pojawia się z jakiegoś powodu – trzeba ten powód znaleźć i mu zaradzić.

Na podstawie mojego doświadczenia w pracy z pacjentkami w ciąży, mogę Wam zaświadczyć, że zwykle wystarczy kilka spotkań w gabinecie by wyeliminować lub znacznie zmniejszyć dolegliwości bólowe. Często już po pierwszej wizycie kobiety czują ulgę. Nie jest wiec prawdą, że z bólem kręgosłupa nie da się nic zrobić – tylko zacisnąć zęby i poczekać do rozwiązania.

Do kogo wybrać się z bólem kręgosłupa w ciąży?

Jeśli doskwiera Wam ból kręgosłupa w ciąży, najpierw powinnyście odwiedzić swojego lekarza prowadzącego ciążę, który sprawdzi czy pod względem ginekologicznym wszystko jest w porządku. Jeśli tak – poproście o zaświadczenie, że ciąża przebiega fizjologicznie.

Z tym zaświadczeniem umówcie się do fizjoterapeuty uroginekologicznego lub osteopaty. Jeśli w Waszej miejscowości i okolicy nie ma fizjoterapeuty uroginekologicznego, może być to po porostu fizjoterapeuta.

Fizjoterapeuta uroginekologiczny nastawiony jest na pracę z kobietami i często ma większe doświadczenie jeśli chodzi o dolegliwości bólowe stricte w trakcie ciąży. Jednak dobry fizjoterapeuta zajmujący się po prostu bólami kręgosłupa też na pewno Wam pomoże. Umawiając się na wizytę, zapytajcie czy pomoże Wam w tej konkretnej sytuacji.

Prawda jest taka, że na studiach uczą nas wszystkiego 'po trochu’, ale potem każdy fizjoterapeuta obiera swoją ścieżkę i kształci się na szkoleniach w różnym kierunku. Tak jak wybieracie lekarza ortopedę, neurologa czy pediatrę w zależności od dolegliwości, tak samo fizjoterapeuci specjalizują się często w różnych dziedzinach : np. fizjoterapii ortopedycznej, neurologicznej, dziecięcej czy właśnie uroginekologii.

Czym jest rwa kulszowa i jakie są jej objawy

Musicie wiedzieć, że nie każdy ból kręgosłupa to rwa kulszowa. Co więcej, rwa kulszowa w ciąży ma bardzo często inne podłoże niż 'standardowa’ rwa kiedy w ciąży nie jesteście.

Czym więc jest rwa? Najprościej rzecz ujmując, rwa to zespół objawów – nagłych (kiedy na przykład coś podniesiecie i przysłowiowo 'strzeli w kręgosłupie’ aż ciężko się wyprostować) lub narastający silny ból, który może być zlokalizowany w dole pleców, promieniować do pośladka lub dalej – do nogi a nawet stopy.
Promieniowanie możesz odczuwać jak ból lub drętwienie, pieczenie, 'przechodzenie prądu’.
W sytuacjach poważniejszych możesz odczuwać osłabienie siły mięśniowej nogi lub stopy lub wręcz może pojawić się zaburzenie kontroli nad zwieraczami – zaburzenia defekacji i mikcji. W takich sytuacjach niezbędna jest pilna wizyta u lekarza.

Wszystkie te objawy wynikają z ucisku przez tkanki na nerw kulszowy.

Jeśli przed zajściem w ciążę nie miałyście epizodów rwy kulszowej i większych problemów z kręgosłupem, istnieje małe prawdopodobieństwo, że źródłem bólu w ciąży jest rwa, która wynika z podrażnienia korzeni nerwowych w kanale kręgowych przez fragment krążka międzykręgowego – czyli po ludzku mówiąc – jest mała szansa, że macie typową dyskopatię i ból jest wynikiem problemów z kręgosłupem (chociaż oczywiście nie jest to wykluczone).

Jakie są przyczyny rwy kulszowej w ciąży?

Tak jak pisałam – jest duże prawdopodobieństwo, że w ciąży nie macie typowej dyskopatii. Nerw kulszowy może być jednak uciśnięty na całym swoim przebiegu.

Poniżej możecie zobaczyć przebieg nerwu kulszowego (zaznaczony na żółto i strzałkami), następnie rozgałęzia się i biegnie aż do stopy.

Tak jak widać na ilustracji, nerw kulszowy biegnie przez pośladek i tył uda, następnie w dół do stopy. Zobaczcie jak wiele struktur może 'wpłynąć’ na ten nerw i go podrażniać.
Dlaczego w ciąży jest większe ryzyko ucisku?
W tym okresie przybieramy na wadze, przez rosnący brzuch przesuwa się środek ciężkości ciała do przodu o około 2 cm – to ma wpływ na zmianę postawy ciała i przeciążanie tkanek. Dlatego też bardzo często nerw kulszowy jest uciśnięty przez mięsień gruszkowaty (który biegnie pod mięśniami pośladkowymi).

Jak widzicie, mięsień gruszkowaty przebiega, można powiedzieć, na pośladkach. Czyli nadmiernie napięte mięśnie pośladków w ciąży (co przez ustawienie ciała jest bardzo częste) może być powodem objawów rwy kulszowej.

Na pojawienie się rwy kulszowej w ciąży mają też często wpływ hormony – relaksyna i progesteron, które powodują rozluźnienie m.in. więzadeł spojenia łonowego, stawów krzyżowo-biodrowych i międzykręgowych, mięśni brzucha czy też dna miednicy. To wszystko jest potrzebne, by umożliwić poród siłami natury, ale jest też powodem wielu dolegliwości ciążowych.
W bardziej zaawansowanej ciąży, szczególnie w 3 trymestrze dziecko również może uciskać na struktury nerwowe oraz naczynia, przez co przepływ krwi i limfy na pewnym obszarze jest utrudniony (to może powodować obrzęk oraz ucisk na nerw i ból).

Nie każdy ból w dolnym odcinku kręgosłupa oznacza rwę kulszową

Ból w rejonie dolnych pleców może, ale nie musi być rwą czyli uciskiem na nerw. Może być na przykład spowodowany przeciążeniem tkanek (mięśnie, powięź) wynikającym z nieprawidłowej postawy ciała, rozejściem spojenia łonowego, problemami ze stawami krzyżowo-biodrowymi (tak zwane 'zablokowanie stawu”) lub szeregiem innych dysfunkcji.

Dlaczego chcę, żebyście to wszystko wiedziały? Ponieważ zrozumienie, że przyczyn rwy kulszowej może być wiele, a przyczyn bólu kręgosłupa, który nawet nie jest rwą – jeszcze więcej – jest kluczowe do przejścia do kolejnego akapitu czyli ĆWICZEŃ.

Ćwiczenia 'na rwę’/ 'na ból kręgosłupa w ciąży’

Tutaj dochodzimy do tego o co zawsze pytacie, czyli jakie ćwiczenia możecie wykonywać, żeby pozbyć się rwy kulszowej lub bólu kręgosłupa w ciąży (i nie tylko).

Jedyne co mogę powiedzieć to 'te indywidualnie dobrane’ lub że po prostu nie wiem. Moje 'nie wiem’ nie wynika w cale z tego, że jestem niedouczona albo ominęłam kilka zajęć na studiach 🙂 Wynika, z tego, że nie zbadałam konkretnie Ciebie i nie wiem jaka jest przyczyna bólu właśnie u Ciebie.

NIE MA czegoś takiego jak standardowe ćwiczenia na rwę.
Tak, po wpisaniu w wyszukiwarkę hasła: 'ćwiczenia na rwę kulszową w ciąży’ czy 'ćwiczenia na ból kręgosłupa w ciąży’ znajdziecie mnóstwo filmików i instruktarzy.
Czy te ćwiczenia pomogą? Może pomogą, bo akurat się udało. Większe jest jednak prawdopodobieństwo, że jednak nie pomogą a być może nawet nasilą Twoje dolegliwości.

Dlaczego? A no dlatego, że powód Twojego bólu jest inny od tego jaki miała koleżanka, albo pani z youtuba.
Koniec końców Ty tylko się zniechęcisz i stracisz cenny czas.

Co więc robić kiedy boli?

Tak jak napisałam na samym początku – najpierw powinnaś pójść do lekarza prowadzącego ciążę, potem do wykwalifikowanego fizjoterapeuty lub osteopaty.

Kiedy ból jest silny, konieczna jest wizyta u specjalisty.

Co możesz zrobić w oczekiwaniu na wizytę?

– nie przeciążaj się – nie dźwigaj kiedy nie jest to absolutnie konieczne,
– jeśli leżysz, często zmieniaj pozycje. W leżeniu na boku między kolana połóż poduszkę (tak żeby biodro i kolano było w tej samej linii),
– leżenie cały dzień na kanapie nie jest dobrym pomysłem,
– unikaj długiego siedzenia,
– wykonuj ćwiczenia oddechowe,
– jeśli wykonywanie tzw. 'kocich grzbietów’ nie jest bolesne – wykonuj je kilka razy dziennie,
– spróbuj rozmasować sobie pośladek – na przykład przy użyciu rollera lub piłeczki tenisowej,
– możesz spróbować ćwiczeń rozciągających – ze szczególnym uwzględnieniem łydek, pośladków, mięśni biodrowo-lędźwiowych i mięśni przykręgosłupowych. Żadne z tych ćwiczeń nie może powodować bólu (uczucie delikatnego rozciągania jest w porządku).

Jakie metody uśmierzania bólu może zastosować fizjoterapeuta (w przypadku rwy kulszowej i innych dolegliwości)?

Mamy na prawdę mnóstwo metod, które są skuteczne a zarazem bezpieczne dla mamy i dziecka. To między innymi:

– techniki rozluźniania mięśniowo-powięziowego,
– tak zwana terapia manualna (w tym sposoby na 'zablokowane’ stawy krzyżowo-biodrowe, bezpieczne w ciąży),
– kinesiotaping,
– techniki relaksacyjne,
– praca z postawą ciała i oddechem,
– indywidualnie dopasowane ćwiczenia rozciągające i wzmacniające (wpływające na stabilizację).

Zastosowane metody i ćwiczenia różnią się w zależności od powodu bólu i czasu jego trwania. Zupełnie inne metody wdrożymy przy rwie w fazie ostrej, a inne w fazie przewlekłej.

Jak widzicie, radzenie sobie z bólem to nie tylko ćwiczenia – one są często elementem terapii, ale nie zastąpią pracy manualnej fizjoterapeuty w gabinecie.

Lepiej zapobiegać niż leczyć

Jeśli chodzi o wszelkie dolegliwości bólowe w ciąży – prewencja jest najważniejsza.
Po pierwsze – pozostań aktywna fizycznie jeśli tylko Twoja ciąża przebiega fizjologicznie (jeśli prowadziłaś 'kanapowy’ tryb życia zacznij ćwiczenia od 2 trymestru, jeśli wcześniej byłaś aktywna – możesz płynnie przejść do ćwiczeń już w pierwszym trymestrze).

Jakie aktywności będą najlepsze? Takie, które odpowiadają Tobie. Oczywiście z głową i dostosowane intensywnością do okresu ciąży (więcej o aktywności fizycznej znajdziecie TUTAJ ), ale ćwiczenia mają być dla Ciebie przyjemnością. To nie musi być joga w ciąży, jeśli to kompletnie Ci nie pasuje. Możesz wybrać długie spacery, stretching lub na przykład pływanie.

W ciąży szczególnie pamiętaj o rozciąganiu i dbaniu o prawidłową postawę ciała, a także nauce i skupieniu na prawidłowym oddechu.

Które partie ciała powinnaś szczególnie uwzględnić podczas rozciągania?
– łydki,
– mięśnie pośladkowe i mięsień gruszkowaty,
– mięśnie biodrowo-lędźwiowe (szybko ulegają skróceniu kiedy długo siedzisz, wpływają na ustawienie miednicy),
– mięśnie przykręgosłupowe (tutaj dobrze sprawdzają się tzw. 'kocie grzbiety,
– mięśnie piersiowe.

Idealnie jeśli zadbasz o tzw. stabilizacje ciała i mięśnie dna miednicy.

Jeśli już przed ciążą miałaś problemy z kręgosłupem, dobrze jest wybrać się do fizjoterapeuty na samym początku ciąży (nawet jeśli ból się nie pojawił).